Fiches didáutiques

El trabayu del fierru n’Asturies tien una tradición amplia. La primer idea que pues tener son les grandes siderurxes d’Avilés y Xixón, pero dende sieglos atrás predominaron per tola xeografía ferreríes, siderurxes antigües.

Especial puxu tuvieron les ferreríes hidráuliques, que s’estendiéronse principalmente nos sieglos XVII y XVIII. Tanto éstes como les anteriores, manuales, tienen como elementu común l’emplegu del mazu pa trabayar el fierro, que nel mecanismu movíu pol agua compónse d'una rueda con engrane que fai cutir unos mayos.

La cueva d’El Sidrón, asitiada en Piloña, na parroquia de Boriñes, ye una de les muches qu’esiste n’Asturies, pero nun se trata d’un covarón más. Aparte del so tamañu, que la convierten na más grande de piedra caliar non carbonífera, dientro guardó y guarda auténtiques ayalgues que faen que’l so nome tenga anguaño ecu mundial.

Na sierra L’Aramo atopamos ún de los elementos históricos, naturales y arqueolóxicos más destacaos del país. Trátensen de les mines de Texéu, nel conceyu de Riosa, que s’esplotaron en tiempos prehistóricos.

Ye difícil datar el tiempu exautu nel que’l ser humanu trabayó nes galeríes de Texéu, pero se considera que nel 1.500 a.C. yá hebo actividá nel llugar. Dellos restos humanos y pieces de trabayu, como martillos de piedra, cuchillos de güesu o astes de venáu, etc. atopáronse nel llugar y dan fe de l’actividá.

La nueche del 24 d’avientu celébrase en tol mundu occidental la viéspera de Navidá o Nuechebona. Son munches les tradiciones venceyaes a esta fecha, dalgunes de nidiu calter asturianu, anque munches se repiten n’otros llugares con pequeños cambios cola mesma esencia, como ye’l casu del nataliegu.

¿Pero por qué festexamos esta fecha? En realidá, anque l’orixe pudiera paecer de primer mano cristianu, el raigañu ta nes tradiciones paganes previes: el solsticiu d’iviernu, que marca’l momentu del añu nel que tornen a crecer los díes.