L’escándalu de la especialidá d'asturianu: una cronoloxía de les voces en castañéu (dende 2001)

Yá nel añu 2001 esixíase dende Asturies al Ministeriu d’Educación la creación de la especialidá docente d’asturianu. Ésta ye la historia d’una reclamación (ensin respuesta) pela parte del Gobiernu asturianu y d’una demanda de tola comunidá educativa.

1998. Desarrollu de la llei d'usu

Cola aprobación de la Llei d’Usu y Promoción del Bable/Asturianu nel 1998, ábrese la posibildá d’homologar l'asignatura d'asturianu al restu de materies en Primaria y en Secundaria, como un desendolcu del capítulu IV de la llei, qu'establez que'l Principáu d'Asturies, "asegurará la enseñanza asturianu" creando les titulaciones y el currículu necesariu.

2001. El primer pidimientu

La Viceconseyería d'Educación, yá cola FSA nel Gobiernu, dio’l pasu de la homologación de l'asignatura d'asturianu, lo que llevaba consigo la creación d’una ‘plantía’ específica d'esta materia de conocimientu. Esto signficaría la creación d’una especialidá docente específica de Llingua Asturiana.

El Gobiernu asturianu lleva dende 2001 pidiéndo-y al ministeriu la reconocencia de la especialidá

El treslláu nel 2001 al Ministeriu d’Educación, naquellos años col PP al frente, d’esta posibilidá última topó, sicasí, con una negativa del Gobiernu estatal al nun considerar al asturianu como una materia básica na educación reglada. Madrid alviertía amás al Gobiernu asturianu que nun tenía capacidá llegal pa crear la especialidá.

Entamaba daquella un llargu camín pa tratar de dar estabilidá llaboral a les maestres y maestros de Llingua Asturiana y Gallego-asturiano.

2002. El Conseyu d'Estáu usa la sida de la falta d'oficialidá

En xineru de 2002, el Conseyu d'Estáu echa mano nun informe de la falta de reconocencia llegal del asturianu como llingua oficial nel ámbitu autonómicu asturianu, o lo que ye lo mesmo, por nun apaecer nel Estatutu d'Autonomía como llingua oficial, pa refugar la especialidá y señala qu'en nengún casu el Gobiernu asturianu ye quien pa proceder a la so creación, desque la LOGSE establez que la creación d'especialidaes tien qu'aprobala l'Estáu previa consulta coles comunidaes.

Informe xurídicu favorable pero apaez l'argumentu de la oficialidá

Yá nesi momentu Xosé Antón González Riaño, en representación de l’Academia de la Llingua Asturiana –nun ocupaba la presidencia naquel momentu–, encuadró l’informe dientro “d'una fola d'agresiones sistemátiques contra l'asturianu” y apuntaba’l pocu enfotu de la Conseyería d’Educación y Cultura al “nun querer implicase muncho na defensa de l'asignatura, a pesar de les declaraciones, porque'l Principáu tien competencies esclusives nel usu del idioma y tien un informe xurídicu favorable fechu pol Departamentu de Derechu Almministrativu de la Universidá que diz que la Llei d'Usu y l'estatutu son “ferramientes llegales abondes p'afitar la presencia de la llingua asturiana na escuela pública””.

2005. Cambia'l Gobiernu estatal  y el Gobiernu asturianu vuelve a pidir la especialidá (ensin munchu enfotu)

Na llexislatura nueva, cuando entra Izquierda Xunida-Bloque por Asturies al Gobiernu, el conseyeru socialista de Cultura, Comunicación Social y Turismu, José Luis Iglesias Riopedre anuncia la so intención de reclamar al ministeriu la especialidá docente d’asturianu “como yá fiximos nel 2001, anque en Madrid refugáronlo”. Yera l’añu 2005 y magar el cambiu de color nel Gobiernu estatal, cola victoria de José Luis Rodríguez Zapatero nel 2004, el propiu Riopedre nun yera optimista “por temes alministrativos”.

La coalición PSOE-IX-Bloque nun ye a consiguir el compromisu del Gobiernu de Zapatero

Dos años depués, en 2007, Primi Abella, representante de Comisiones Obreres (CC OO), criticaba qu’Educación entovía nun fixera l'estudiu xurídicu pa la creación de la especialidá d'asturianu que se comprometiere a llevar alantre.

2009. Llexislatura nueva y unanimidá na Xunta Xeneral (cola iniciativa del PP), pero la propuesta queda pa prau

En 2009, nuna llexislatura nueva de gobiernu tamién de coalición d’izquierda, ye’l PP el que presentó na Xunta Xeneral una proposición non de llei referente al asturianu na que pidía al Gobiernu del Estáu que reconociera xurídicamente la especialidá pal profesoráu qu'imparte la enseñanza, aprobada por unanimidá cola incorporación d’una enmienda de la FSA que cambiaba’l términu ‘establecer’ pola redaición ‘desarrollar l'estudiu pa evaluar la posibilidá de’ y eliminaba’l requisitu d'establecer l'acuerdu, de manera que la iniciativa pide ‘solicitar, si fuere posible, al Ministeriu d'Educación y Ciencia la creación d'esta especialidá’ y non esixila.

Los años siguientes hebo reclamaciones nesi sen feches al ministeriu por parte de diputaos como Gaspar Llamazares (IX) o resoluciones del Conseyu Escolar del Principáu d’Asturies y Estatal demandando la creación de la especialidá.

2014. La mesma reclamación de la Xunta Xeneral, pero'l PP ruempe la unanimidá y el ministru Wert refugála

Volvería l’asuntu a la Xunta Xeneral nel 2014 nun momentu nel que taba sobre la mesa una promesa nueva de la conseyera socialista Ana González Rodríguez, a propuesta de la coalición, que s’aprobó colos votos a favor del partíu del Gobiernu, la FSA, Foro y UPyD, col PP agora oponiéndose a lo mesmo que llevara al Parllamentu nel 2009.

El PP, nel Gobiernu estatal, desmárcase n'Asturies de la demanda unánime

La conseyera señalaba que'l ministeriu, entós nes manes del PP, nun dio razón llegal nenguna pa negar la especialidá docente, y apuntaba a motivos de calter ideolóxicu la decisión de Madrid. “El bable nun ta reconocíu como llingua cooficial nel Estatutu d’Autonomía del Principáu d’Asturies, nun procede la creación como especialidá de profesoráu d’Educación Primaria y Secundaria”, señalara nuna carta a la conseyería un mes depués el ministru José Ignacio Wert y la que posteriormente fora alcaldesa de Xixón respondía que-y dixera cómo desendolcala dende Asturies: “qué fundamentos de derechu deberíamos tener en cuenta pa qu’una comunidad autónoma como la de nueso pudiese sacar alantre tal reconocimientu nos mesmos términos que’l restu d’especialidaes, yá que, nel casu de qu’esista tal posibilidá, esta comunidá va exercela”, apuntaba tamién per vía postal.

2015. El Conseyu Escolar del Estáu pide que s'igüe la especialidá docente de llingua asturiana

El Conseyu Escolar del Estáu aprueba la creación de la especialidá docente de Llingua Asturiana, depués de dalgún intentu fallíu anterior. La propuesta algamó l’apoyu mayoritariu del órganu estatal nel que s’atopa representada la comunidá educativa –profesores, families y alumnáu–, que-y treslladó esti encamientu al ministeriu pa la so aplicación, que tampoco nun foi atendida.

2016. Conseyeru nuevu n'Asturies y apueste pola vía alternativa autonómica

Genaro Alonso sería’l siguiente conseyeru responsable del ramu,y atopó la negativa del Gobiernu por tar en funciones, pol qu'entamó a esplorar un camín alternativu: la vía autonómica foi la que s’entamó a esplorar. La entós presidenta de l’ALLA, Ana María Cano, refugaba nel 2016 la opción de que la especialidá se creare pente medies d'un decretu autonómicu y aseguraba qu’habría de facese cola modificación de los reales decretos estatal d'especialidaes cola inclusión de les llingües non oficiales, pero en 2017 conseyería y ministeriu siguíen ensin algamar un alcuerdu pa la creación de la especialidá docente.

2018. Vuelven los socialistes... pero con Pedro Sánchez les coses siguen igual

Cola vuelta socialista al Gobiernu estatal en xunu 2018, agora con María Isabel Celaá de ministra, nun hebo nengún cambiu. Depués de munches llargues a les demandes del Executivu asturianu y de sindicatos, la ministra volvía a sacar l’asuntu de la falta d’oficialidá.

El PSOE vuelve al Gobiernu estatal, pero nun hai nengún avance

Nun conceyu cola conseyera Carmen Suárez Suárez en febreru del 2020, la vasca dicía tener “un gran respetu pol asturianu”, pero sobre la especialidá apuntaba que “hai sensibilidá pa podelo abordar pero dientro d’un contestu d’estudiu y análisis” y dexábalo too a una reforma del Estatutu d’Autonomía nesa llexislatura que, como yá se sabe, nunca llegó.

2021. Aprúebase la propuesta de Podemos de modificacion de los decretos, pero'l gobiernu (de coalición) incúmplela

Xuníes Podemos presentaba una proposición non de llei n’ochobre del 2021 pa la modificación de los reales decretos a la Comisión d'Educación y Formación Profesional del Congresu con 19 votos a favor y 15 en contra,que diba permitir incorporar l'asturianu.

Apruébase en Madrid la propuesta de Xuníes Podemos pa modificar los decretos, pero nun se modifiquen

Pero, la entrada al ministeriu de Pilar Alegría nel 2021 nun camudó nada sobre esta reclamación de la especialidá: la escusa sigue siendo la mesma, colo que s'incumple'l determín aprobáu na Comisión, que queda en más voces en castañéu.

2022. El gobiernu ataya la vía autonómica a Aragón.

El Ministeriu d'Educación frena nel 2022 la vía autonómica al torgar la “Orden del Consejero de Educación, Cultura y Deporte por la que se establece la especialidá docente de lengua aragonesa” aprobada pol Gobiernu d'Aragón esi mesmu añu y nun se vuelve a plantegar más la posibilidá dende l'Executivu asturianu.

2024. La especialidá sigue allancada: nin oficialidá nin modificación de los decretos.

Siempre ye la falta de la oficialidá la escusa pa nun mover ficha, como apuntó’l llunes a la conseyera Lydia Espina, y nun se contempla la posibilidá de modificar los reales decretos como apunten los sindicatos educativos pa incluyir a les llingües con reconocimientu xurídicu como l’asturianu pa dar portazu a una reclamación de 23 años d’espera y qu’afeuta a cerca de 400 maestres y maestros que viven na inestabilidá llaboral, con menos derechos que les sos compañeres y compañeros.