Nel añu 959 un monxe del monasteriu de Sanxustu y Sampastor, de la llocalidá lleonesa de La Rozuela, anota les ventes de los quesos fechos nel monasteriu. Nesi documentu, conocíu como Nodicia de Kesos, puen vese les primeres amueses del vieyu romance asturlleonés y les primeres boquianaes de vida de la nuesa llingua. Ye'l primer documentu escritu nuna llingua romance de la Península Ibérica. Anguaño, guárdase una copia nel Archivu Catedraliciu de Lleón col nome de Manuscritu 852.
Cronoloxia
Esta cronoloxía pretende facer un repasu a feches nes que pasaren acontecimientos que de d'una o otra manera supunxenon un fitu na hestoria de la llingua d'Asturies. Esta ye la nuesa clasificación que pol mesmu calter de la mesma nun dexa de ser arbitraria. Sicasí pue valir pa facese una idea de la evolución de la nuesa llingua nel tiempu.
959: Nodicia de Kesos
Sieglu XII: El Fueru d'Avilés
Los Fueros yeren les lleis poles que se rixíen les ciudaes y poles de la dómina medieval. El Fueru d'Avilés ye'l primer documentu oficial onde se puen ver rasgos de romance asturianu. Tien abondes influyencies provenzales.
Sieglu XIII: El Fueru Xulgu
La que fora llei básica de los visigodos, foi almitida na baxa edá media como norma vixente nel reinu asturllionés. Les primeres copies romances fixéronse na llingua del reinu. En 1994 l'Academia de la Llingua Asturiana espublizó, n'edición facsimilar, la copia de la Biblioteca del Estáu de Baviera.
Sieglu XIV: La castellanización
Por mor de les condiciones polítiques n'Asturies, produzse la llegada de funcionarios y relixosos castellanos. En 1388 Asturies entama a depender directamente de la Corona Castellana al establecer Juan I el Principáu d'Asturies. De la metada del sieglu XIV en delantre la documentación empicipia a castellanizase y les clases dirixentes entamen a usar nes situaciones formales la llingua castellana.
Sieglos XV y XVI: Los sieglos escuros
Poco sabemos de la hestoria de la llingua nestos dos sieglos. Ye evidente que l'asturianu siguió falándose con vitalidá plena n'Asturies y foi tresmitiéndose de xeneración en xeneración. Sicasí nun queda nenguna amuesa escrita de la dómina.
