D'Andrés: "L'actividá investigadora alredor de l’asturianística tien reconocencia fuera d'Asturies”

Ramón d’Andrés (Madrid, 1959) ye’l coordinador del Seminariu de Filoloxía Asturiana, que ta acabante de presentar delles espublizaciones. El profesor universitariu faló con Asturies.com del llabor que fai esti grupu de la Universidá d’Uviéu.

¿Qué ye’l Seminariu de Filoloxía Asturiana?
 
El Seminariu de Filoloxía Asturiana (SFA) ye un Grupu d'Investigación reconocíu dientro la Universidá d'Uviéu, que s'adscribe al Departamentu de Filoloxía Española, y al que pertenecen tamién colegues del Departamentu de Filoloxía Clásica y Románica. Los grupos d'investigación son figures académiques regulaes nel ámbitu universitariu. Son les unidaes de trabayu investigador que s'organicen alredor de determinaos campos de l'actividá. Cada grupu d'investigación, pa constituise oficialmente, tien que cumplir una serie de requisitos que se supervisen na propia Universidá y nel Ministeriu. Pa dase una idea de la situación, a día de güei na nuestra Universidá hai 10 grupos d'investigación en Ciencies, 10 en Ciencies de la Salú, 6 en Ciencies Xurídiques, 15 n'Inxeniería y Arquitectura, y solamente 2 n'Artes y Humanidaes, ún d'ellos el Seminariu.
 
¿Cómo foi’l so entamu?
 
El SFA constituyóse oficialmente nel 2003. Una parte apreciable de los profesores relacionaos cola filoloxía asturiana vieron necesario axuntase y da-y coherencia a la so actividá profesional y intelectual. Una reflexón fondera que dio impulsu al grupu yera'l fechu de que somos universitarios que trabayamos na universidá y pola universidá, y qu'esta institución nun tien por qué siguir tratando les cuestiones relacionaes cola filoloxía asturiana como si fuere un enguedeyu xeneráu dende l'esterior. L'asturianu, en realidá, ye un campu d'estudiu que s'alluga dientro la universidá, que tien personal especializao trabayando na docencia y na investigación, y too eso tien que tener la so espresión formalizada. La Universidá ye competente dafechu en materia d'asturianu. El SFA quier ser una espresión d'ello.
 
¿Qué proyeutos y actividaes tien en marcha?
 
Les nuestres actividaes cubren dellos campos. En primer llugar, editamos la Revista de Filoloxía Asturiana, una publicación especializada y homologada, de la que dientro poco va apaecer el númberu 10, y que ye una ferramienta de comunicación científica onde participen especialistes d'universidaes d'España y estranxeres. Nella apaecen trabayos de llingüística, sociollingüística y estudios lliterarios con proyección académica reconocida. Baxo'l paragües del SFA funcionen proyectos d'investigación con financiación universitaria, autonómica y estatal, como l'ESLEMA; l'EDISYN de sintaxis dialectal, adscritu a un proyectu d'ámbitu européu; l'ETLEN de dialectometría y horiometría; o l'AsturNeo d'estudiu de neoloxismos, en conveniu col Principáu y cola Universidá Pompeu Fabra de Barcelona. Organizamos, de nuestro o n'andecha con otres entidaes, congresos, simposios y work-shops, como'l ‘Seminariu Llingua, Clase y Sociedá’, nel 2009; el ‘Simposiu Internacional Cien años de Filoloxía Asturiana’, nel 2006; ‘L'asturianu sí tien ciencia’, nel 2007; ‘«Llabor en Tienda»- Tendencies Nueves na Llingüística Asturiana’, nel 2008; ‘El patrimoniu oral d'Asturias: balance y perspectives’, nel 2009; ‘Ciencia, llingua y fronteres’,nel 2010; o'l ‘Simposiu Internacional sobre Variación Sintáctica Dialectal(WEDISYN)’, en marzu d'esti añu.
 
Otru apartáu nes nuestres xeres son los cursos. Ficimos cursos de llingua asturiana pa periodistes dende l'añu 2004 hasta 2007; fuimos pioneros entamando cursos pa encuestadores de dialectoloxía y toponimia dende'l 2005 hasta'l 2009. D'otra manera collaboremos activamente en publicaciones d'investigación n'eventos como la última Selmana de les Lletres Asturianes, dedicada a Benito de l'Auxa y Antón Balvidares.
 
Quiciabes ún de los proyectos más conocíos del SFA ye ESLEMA.
 
L'ESLEMA, dirixíu por Xulio Viejo, ye un proyectu que tien dos estayes principales. Per un llau, consiste na adaptación tecnolóxica d'un traductor en llinia, que fai posible vertir al asturianu testos y webs en varies llingües. Esti traductor automáticu ye'l qu'emplega institucionalmente la Universidá d'Uviéu. Per otru llau, ye un trabayu de llingüística de corpus, onde s'archiven, cataloguen y etiqueten llingüísticamente testos escritos y falaos que depués van valir como ferramienta d'estudiu pa los investigadores de la nuestra llingua.


¿Tienen datos sobre’l so usu por parte d’usuarios?
 
Lleguemos a tener dende'l 1 de febrero de 2010 621.920 páxines vistes; de más d'un minutu d'estancia, aproximadamente 350.000. Xente que fixera más d'una visita: 86.401. La media per día anda ente los 200 y 300 visitantes.
 
Otra iniciativa de la que tamién se fala muncho ye l'ETLEN.
 
El proyectu ETLEN, que dirixo yo, ye la sigla d'Estudiu de la Transición Llingüística na Zona Eo-Navia (Asturies), y ye una investigación en fondura sobre la frontera llingüística ente'l gallegu y l'asturianu na zona más occidental d'Asturies. Sigue dos metodoloxíes matemático-estadístiques sobre fenómenos llingüísticos de frontera: una llámase dialectometría, y ta impulsada sobre manera na Universidá de Salzburgo (Austria); la otra ye una innovación nuestra y llámase horiometría, según el neoloxismu creáu por nosotros, y como «efectu collateral» traxo yá, de momentu, la creación y rexistru d'un programa informáticu llamáu CartoDial (Cartografía Dialectal), que xenera mapes dialectales y horiométricos, pero que tovía nun podemos poner en público. Ye tala la masa de datos cola que trabayamos que'l proyectu lleva un migayín de retrasu. Eso sí, lo que vamos atopando y descubriendo ye del más altu interés.
 
¿Cuánta xente conforma’l Seminariu?
 
Los miembros de los grupos d'investigación tienen que tener vinculación formal cola Universidá. Nesti momentu, el nuestru fórmenlu nueve persones, ente profesores, doctorandos y llicenciaos. Los grupos d'investigación nun son mui grandes, suelen movese ente unes trés persones y quince como promediu.
 
¿Tien rellaciones con otros grupos d’investigación asemeyaos?
 
Tenemos bona rellación col otru grupu constituyíu na nuestra Facultá, que ye'l Grupu d'Investigación de Llingüística Funcional del Español, y tamién con colegues que dientro'l nuestru ámbitu faen investigación en diversos proyectos. Por supuestu, caltenemos mui bones rellaciones con otros grupos y investigadores d'otres zones llingüístiques d'España y del estranxeru, colos que collaboramos n'iniciatives d'interés común y compartimos asemeyaes llinies intelectuales. Gracies a ello, estos colegues de fuera tienen la ocasión de venir a Uviéu o collaborar na Revista de Filoloxía Asturianay esponer el frutu del so trabayu. Pero tamién, y esto ye bien importante, esto permítenos tar presentes en congresos y reuniones científiques onde podemos esponer tamién los nuestros trabayos y avances. Merez la pena dicir que l'actividá investigadora alredor del asturianu y del asturlleonés (eso que podemos llamar asturianística) tien reconocencia, visibilidá y respetabilidá fuera d'Asturies, obviamente, y sobra dicilo, non solo pol trabayu desarrolláu pol SFA. Pero nada ye regalao, too esixe un llabor contináu.
 
El 13 de xunu presentaron delles espublizaciones nun actu n'Uviéu.
 
Sí, ficimos una presentación conxunta de dos publicaciones recientes y otres dos que nun lo yeren tanto, pero que nun tuvieran presentaes formalmente antes. En concreto, presentemos los volúmenes 6/7/8 y 9/10 de la Revista de Filoloxía Asturiana, anque hai que dicir que'l próximu va ver la lluz d'equí a pocos meses. Presentemos tamién el llibru colectivu ‘Lengua, ciencia y fronteras’, coordináu por min, que recueye les contribuciones al congresu de nome asemeyáu que celebremos nel so día na Universidá d'Uviéu. Y presentemos tamién el volume ‘Cien años de filoloxía asturiana’, llibru colectivu coordináu por Xulio Viejo Fernández, que recueye les contribuciones al congresu sobre'l centenariu d'’El dialecto leonés’, de Ramón Menéndez Pidal.
 
¿Qué supón la Revista de Filoloxía Asturiana pal Seminariu?
 
Tanto la revista como les publicaciones derivaes d'ella, suponen una erbía d'espresión intelectual de primer importancia, la nuestra tarxeta de visita. Nos últimos tiempos, y baxo la dirección de Xulio Viejo, la RFA ameyoróse abondo na parte organizativa y d'homologación, con un comité científicu valiosu y unos controles de calidá axustaos a la normativa. La RFA apaez agora en varios índices internacionales de revistes científiques. De pocos meses p'acá ta presente tamién na plataforma REUNIDO de la Universidá d'Uviéu, onde se pue consultar en llinia. Nestes dómines de fondes tresformaciones nel mundu editorial y de crisis económica, l'esfuerzu que facemos por sacar la Revista de Filoloxía Asturianaye más que notoriu, pero les coses funcionen. Por supuestu, la innovación nesti campu impónse, y eso nun nos va ser ayeno, asina que siguimos trabayando nesa llinia.
 
¿En qué ta trabayando anguaño’l Seminariu de Filoloxía Asturiana?
 
Los proyectos de los que falé antes siguen el so cursu, pero, col ritmu que caún requier, van dir dando frutos publicables y visibles nos ámbitos d'investigación y nos ámbitos públicos onde nos movemos. Hai delles tesis doctorales importantes en marcha que dientro pocos años van tar acabaes y espublizaes, y que van abrir víes nueves na investigación asturianística. Hai publicaciones nueves en preparación. Hai nuevos congresos nel horizonte. A too ello hai qu'amestar el llabor docente de los que somos profesores d'asturianu nos nuevos estudios del Mínor d'Asturianu y nel Máster de Secundaria, que ye importante nel ámbitu de la nuestra Universidá. Yo personalmente pienso que nun hai progresu en nengún campu ensin un trabayu seriu detrás, y esa ye una de les idees que presiden l'actividá del SFA.