Euru, euro (18/02/02)

El diccionariu de l'Academia de la Llingua conseña la palabra euru, que define como "unidá monetaria de la Unión Europea". En realidá, la moneda común yá esistía virtualmente dende l'añu 1979, col nome d'ecu, sigles del inglés European Currency Unit. En Francia esi nome dábase por bonu, porque suena a écu, qu'en francés ye 'escudu', nome de munchu raigañu pa monedes. Pero dellos países punxeron oxeciones de tipu idiomáticu: paez ser que n'alemán sonaba a Kuh 'vaca'. Daquién miró dacuando d'adaptar la palabra llatina ássem, que yera una moneda romana, pero tenía l'inconveniente de que nun s'escribía igual nes diverses llingües (español as, portugués ás, italianu asso, etc.) y, amás, n'inglés tropezaba cola palabra ass, que ye 'culu'. Al final, en 1995 escoyóse'l nome d'euro, que nun tien mala sonadera y déxase escribir en toles llingües igual. Euro, entós, ye un neoloxismu inventáu a partir d'Europa y d'européu. Pero merez la pena paranos un migayín nesto.

Nes llingües del nuestru entornu esiste de cuantayá un prefixu euro-, que fai alusión a Europa y lo europeo. Exemplos: euroafricanu, eurocéntricu, eurocomunismu, eurodólar, euroescépticu, eurofobia, europartíu, Eurovisión, Eurocopa. En delles palabres el prefixu reduzse a eur-, como n'Eurasia. [Esti prefixu procede de tarazar arbitrariamente la palabra Europa, xebrando un elementu euro- que dientro d'ella nun significa nada; vei "raíces afixes" na gramática de l'Academia, en XXI.4.2 y 6.1]. El nome de la nueva moneda nun ye más qu'esi falsu prefixu euro- convertíu nuna palabra independiente por una de les más espectaculares maniobres d'inxeniería llingüística de les últimes dómines.

Europa y européu son palabres que nos lleguen del griegu, masque poco se sabe del so orixe primeru. [Paez ser que, allugaos nel mar Exéu, los griegos de l'Antigüedá llamaron Asía a les costes orientales y Eurôpê a la oriella occidental, respectivamente del semíticu asu 'nacencia del sol' y ereb 'escuridá o cayida del sol'. Pa los griegos Europa yera tamién el nome d'un personaxe mitolóxicu: la fía d'Axenor, rei feniciu de Tiru y Sidón, raptada por Zeus, que, tresformáu en güe, llevóla al llombu pela mar hasta Creta, au tuvieron tres fíos y onde ella se casó depués con Asterión, rei de la islla]. Los griegos d'agora escriben euro coles lletres del so alfabetu, pero pronuncien "evró". Y ye que'l nome de la moneda escríbese igual en toles llingües de la Unión, pero lléese de diferentes maneres: en castellanu o italianu dizse "éuro", los portugueses y catalanes pronuncien "éuru", los franceses "ögó", los ingleses "yúarou", los alemanes "óigo", etc.

Como yá dixi, el diccionariu de l'Academia recueye la forma euru. Esta -u final pue xustificase sin dificultá nel sistema morfolóxicu asturianu: al convertise nun sustantivu independiente y deslligáu del so orixe como prefixu, garra la -u propia del masculín singular; ha entendese, por supuestu, qu'al singular euru correspuénde-y un plural euros. Agora bien, si tenemos en cuenta que'l nome de la nueva moneda escríbese igual nes diverses llingües europees, podemos entruganos qué gana l'asturianu fixando la forma escrita euru cuando la forma euro, con -o final, ye tanto o más xustificable: lo mesmo que s'escribe metro (de ferrocarril metropolitanu), foto (de fotografía), radio (de radiotelefonía), auto (d'automóvil), quilo (de quilogramu), presto (de prestosu -a -o) porque s'encurtió una palabra per onde hai una -o, asina euro ye tamién encurtiamientu de la palabra Europa.